زندگی مسابقه نیست!
زندگی مسابقه نیست!
نقدی بر صحبت های دکتر افشار نادری در برنامه ی نقش مسابقات در پیشبرد معماری
سلام دوستان مطلب رو این جا منتشر کردم و هم در وبلاگ :) منتظر نظرات سازنده دوستان
حول و حوش 19 دی ماه سال
گذشته بود که برنامه ای رو مجله ی همشهری معماری
تدارک دیده بود موضوع خیلی جذابی داشت و برعکس خیلی از همایش ها و سمینار های عقیم دیگر به نظر میرسید که بوی دادخواهی و تغییر و تحول می داد. مراسم با
سخنرانی کاملا اتفاقی و برنامه ریزی نشده ی دکتر کامران افشار نادری شروع شد در واقع به
خاطر حضور اتفاقی ایشان در مراسم قرار شد مطلبی را هم ایشان به عنوان مقدمه در
مورد موضوع سمینار طی 5-6 دقیقه ارائه بدن. ادامه ی مطلب
|
"زندگی هم مسابقه است. مسابقه برای بقا، مسابقه برای کسب موقعیت بهتر مالی و شغلی و قص علی هذا ..." (نقل به مضمون صحبت های دکتر در سمینار) حتی کار به جایی کشید که استاد پای نحوه ی خلقت انسان رو هم وسط کشیدند و برای این گزاره که "زندگی از آغاز مسابقه است." از مسابقه ی اسپرم ها برای رسیدن به تخمک ها هم صحبت کردند "و به این معنا زندگی از همان اول با مسابقه شروع میشود."
از این ها که بگذریم همه ی این هایی را که بالا، نقل به مضمون کردم را استاد گفتند تا به موضوع جلسه برسند جایی که (باز هم نقل به مضمون): "مسابقات معماری مثل یک GPS هستند و موقعیت ما را نسبت به بقیه ی معماران در کشور نشان میدهند ... " |
نمیدونم تا چه حد میشه به این صحبت های استاد ایراد وارد کرد، اما به نظر من مسابقه صرفا یه بهانه، محرک و انطور که من دوست دارم ببینم ابزاری است برای اعتلای معماری کشور... جایی که قرار هست معماران و اندیشمندان یک جامعه، یک ملت یا هر چیز دیگری دور هم جمع شوند و برای پاسخ دادن به سوال طرح شده هم اندیشی کنند. من اصلا معتقد نیستم که مسابقه، واقعا مسابقه است بلکه بیشتر فکر می کنم در پس همه ی این تلاش ها ی فردی و تکروی معماران شرکت کننده، جمعیت شرکت کنندگان و اگر آثار و نتایج ارایه شده خوب و وسیع منتشر شوند جامعه ی معماری با خیل عظیمی از افکار و ایده های جدید مواجه خواهد شد.
حالا این مسابقه در هر "موضوع"، " قالب" و یا " مقیاس" ی هم که باشد مهم نیست چرا که فرضا در مقیاسی کوچک با موضوع طراحی یک بنای مشخص جمع ما (یعنی شرکت کنندگان و داوران) تلاش می کنیم تا بهترین پاسخ به مساله ی طراحی و موقعیت مشخص شکل گرفته را پیدا (و نه انتخاب!) کنیم. (در مورد پیدا و نه انتخاب چند خط پایین تر توضیح دادم)0
و اگر حالا موضوع مفهومی باشد (مثل
مسابقه ی جایزه ی میرمیران) آن وقت ما (شرکت کنندگان و داوران) دست به خلق مفاهیم نو یا
حداقل ایجاد تصویر و مابه ازای کالبدیِ مفهومی خواهیم زد که طرح شده. در واقع این بار مسابقه تلاشی است جمعی میان ما معماران برای این
که گره ای باز کنیم، گاهی تصویر و ما به ازای تفکری را با هم بیافرینیم و ...
شاید این یادداشت صرفا نگاه و شاید هم خواسته ی من از یک مسابقه است. به طور مشخص این جا سعی کردم تا چندین موضوع را با بازنگری دوباره تعریف کنم و ازین طریق به نقش اصلی ای که قرار هست این ابزار یا اندام (یعنی مسابقه) در پیکره (یعنی معماری ایران) بازی کند برسم، برای همین مطالبی را که این روزها بعد آن تلنگر صحبت های دکتر در سمینار به ذهنم رسیده را این طور صورت بندی می کنم:
- آثار حین مسابقه خلق، کشف و پیدا میشوند و نه انتخاب! - کشف و پیدا شدن رو به خاطر این به جای انتخاب شدن و برنده شدن به کار بردم چون اعتقاد دارم زمانی ما میتوانیم از واژه ی انتخاب استفاده کنیم که واقعا چندین راه حل برای مساله از قبل وجود داشته باشند یا توسط شرکت کنندگان مستقلا خلق شده باشند و هیچ یکی از داوران و برگزارکنندگان و حتی قوانین مسابقه در خلق آن اثر نقشی نداشته باشند جز خود طراح! (که البته چنان که در ادامه خواهم گفت به نظر بنده چنین طرحی در مسابقه اصلا وجود ندارد!!).
راه حل ها در جریان برگزاری مسابقه خلق میشوند و ما (یعنی هم معماران و هم داوران) در این خلق موثریم.
برای درک بهتر موضوع کافیست صرفا تصور کنید اگر به جای یک معمار یا استاد معماری ای که به عنوان داور مسابقه انتخاب شده کسی دیگر در مسابقه به عنوان داور انتخاب شده بود، چه میشد؟ ... در این صورت قطعا تمایلات یا نظرات این داور (معمار یا استاد دیگر) در شکل گیری اثار شرکت کنندگان تاثیر گذار خواهد بود چرا که شرکت کنندگان چنان که اتفاقا من نقطه ی قوت برگزاری یک مسابقه میدانم دوست دارند در مسابقه برنده شوند. و همین اشتیاق باعث خواهد شد اثر خلق شده تمایلات و ملاحظات آن داور خاص را نیز در بر داشته باشد.
مثال های دیگری هم هست، زمانی این جا نوشته بودم: "بدترین کارفرما کسی است که به طراح بگوید پیش برو و حاصل نهایی را به من بده" حالا مثال هایی دیگری میزنم. شعار یا خواسته ی دولت فرانسه در طراحی موزه ی لوور گشودن موزه به روی مردم بود! و معمار عملا در زمین کارفرما دست به بازی و خلق اثر زده، تصور کنید خواسته و تعریف کارفرما حضور نداشت حالا موزه ی لوور جدیدی هم نداشتیم! پس به این معنا کارفرما در خلق اثر شریک است!
مسابقه و بعدا سفارش کریستال پالاس به این صورت که نمایشگاهی طراحی شود که هرچه سریع تر برپا شود!!! یک دستور عامرانه از سوی مجری نمایشگاه به خلق کریستال پالاس شفاف، پیش ساخته و الهام بخش معماری مدرن منجر شد. به نظرم این جا هم بیش از خود طراح کارفرما در خلق اثر موثر بوده.
و به همین اعتبار دومین گزاره هم شکل خواهد گرفت:
- آثار خلق شده در مسابقه تنها از آن شرکت کنندگان نیستند بلکه محصول کنار هم قرار گرفتن شرکت کنندگان، داوران و گاهی موسسات و ارگان های دولتی و غیر و دولتی و تمایلات و عقاید این سه هستند.
- مسابقات، award ها و ... همه و همه ابزار و محرکی هستند در دست ما(جامعه ی معماری) تا دست به خلق ایده هاو راه حل ها جدید بزنیم. مشکلاتمان را حل کنیم و همگی با هم یک گام جلوتر برداریم. بهتر این است که از همه ی ظرفیت ها چه از ترکیب داوران، شرکت کنندگان، نحوه ی انتشار اثار و ... حداکثر استفاده را بکنیم. به مسابقه نگاه ابزار داشته باشیم و نه هدف و GPS و در پی هدف اصلی یعنی اعتلای معماری باشیم.
- مسابقه ی معماری یک مسابقه و نبرد برای ارزش گذاری رو ی تلاش های فردی ما نیست بلکه یک هم اندیشی جمعی بین ماست که جز طرح اول مسابقه باقی آثار هم تولید محتوی و ارزش زیادی در بین جامعه ی معماری خواهند داشت.
- و نکته ی اخر این که همه و همه ی این ها تنها زمانی اتفاق خواهند افتاد که مسابقه ی معماری به خوبی و درست اجرا شود. قصدم این نیست که طبق معمول توصیه به داوری صحیح و منصفانه بکنم بلکه منظورم این هست که حتی در بدترین مسابقات با ناداوری هم اگر نتایج و همه ی اثار معماران منتشر شود و در دسترس عموم اعضای این خانواده ی بزرگ معماری قرار بگیرد قطعا مسابقه به نتیجه خواهد رسید در واقع این ادعای آخر حاصل اعتقاد شخصی من به دو گزاره است:
- اول این که نتیجه و هدف برگزاری یک مسابقه به هیچ وجه صرفا انتخاب طرح اول نیست. و اثار دیگر تا پایین ترین رتبه هم قطعا مثل خون باید در رگ های پیکر این جامعه ی بزرگ معماری منتشر و تزریق شوند و همه ارزشمندند. چون هر کدام برداشت های فردی شرکت کننده از موضوع و چالش طرح شده در مسابقه اند و همه ارزشمند.
- دوم این که هر اندیشه ای شانی از حقیقت و بزرگی دارد که شاید از چشمان داوران دور مانده باشد. حتی گاهی طرح های دوم و سوم در تاریخ معماری جریان ساز تر از طرح های اول و برگزیده اند مثالی که اتفاقا در همین جلسه هم مطرح شد: مسابقه ای بود که در آن رم کولهاس علی رغم رتبه نیاوردن و رد شدن طرحش در مسابقه، برای اولین بار مقطع ازاد را ارائه داد!
پی نوشت:
منبع تصویر استاد نادری: www.arel.ir
مطالب مرتبط دیگر دست-انداز:
زندگی مسابقه نیست! (دکتر افشار نادری)
نکوداشت دوستان دکتر صارمی (دکتر علی اکبرصارمی)
یک مرد دوست داشتنی! (دکتر فلامکی)
تکه نگاری هایی از شب معمار - نگاه دانشگاه به جامعه (دکترمظاهریان)
تکه نگاری هایی از شب معمار- یک فرصت تاریخی(دکترکاوه بذرافکن)
تکه نگاری از سمینار مهندس نوحی- قسمت اول
تکه نگاری از سمینار مهندس نوحی + مشهدی میرزا!!!
هم چنین مطالب مرتبط با آموزش و همایش ها و نقد رو هم میتونید ببینید :)
